Achtergrond

We voelen veel affiniteit met het gedachtengoed van ‘De Nieuwe GGZ’ en het ‘Ecosysteem Mentale Gezondheid’ (GEM) [link: https://www.denieuweggz.nl/nl], het boek ‘De Mythe van normaal’ van de Hongaars-Canadese voormalig huisarts Goor Maté en positieve gezondheid.

De Nieuwe GGZ omschrijft goede GGZ als volgt: de persoon en zijn omgeving bijstaan in een persoonlijk en moeilijk leerproces om ‘je ding te kunnen doen’ ondanks de uitdaging van een meer dan gemiddelde psychische gevoeligheid. ‘Goede GGZ’ gaat niet alleen over ‘psychisch welzijn’ maar vraagt ook een transitie van het sociale en publieke domein. In die visie is co-creatie in de GGZ nodig, omdat er veel niet bekend is met betrekking tot psychisch lijden. Co-creatie is een wijze van samenwerken, waarbij alle deelnemers gelijkwaardig invloed hebben op zowel de inhoud, de resultaten en het proces. Volgens De Nieuwe GGZ is het nodig om de GGZ samen opnieuw uit te vinden, en dat noemen ze GEM (Ecosysteem Mentale Gezondheid).

In ‘De mythe van normaal’ beschijft Maté hoe wij geneigd zijn te geloven dat ‘normaal’ gelijk staat aan ‘gezond zijn’. Maar hoe gezond is die norm nu echt? Maté stelt dat de gangbare definitie van ‘normaal’ niet juist is: vrijwel alle ziekte is een natuurlijke weerspiegeling van het leven in een ongezonde samenleving, waarin gezondheidszorg steeds verder van onszelf af is komen te staan. In dat boek laat hij ons zien dat de sleutel tot genezing ligt in het herstel van onze medemenselijkheid en het omarmen van onze authenticiteit, ongeacht de maatschappelijke verwachtingen.

Positieve gezondheid stelt dat mensen niet hun aandoening zijn. Toch gaat de aandacht in de zorg vaak uit naar hun klachten en gezondheidsproblemen en hoe we die kunnen oplossen. Positieve Gezondheid kiest een andere invalshoek. Het accent ligt niet op ziekte. Maar op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt.

Wij proberen deze visies in de praktijk vorm te geven, bijvoorbeeld met het oprichten van Shuffle. We willen echt proberen de GGZ ten goede te veranderen.

Hieronder leggen we in het kort nog iets meer uit waarom we vinden dat dat nodig is.

De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) staat onder grote druk. Er zijn steeds meer mensen met psychische klachten, maar de zorg kan deze vraag niet bijbenen. Dit blijkt uit de volgende punten:

• Steeds meer volwassenen hebben psychische klachten, vooral mensen met een laag inkomen of schulden. Zij hebben ook vaker andere gezondheidsproblemen, zoals overgewicht.
• De GGZ heeft moeite om toegankelijk, betaalbaar en van goede kwaliteit te blijven. Psychische klachten zorgen bovendien voor hoge maatschappelijke kosten, zoals ziekteverzuim.
• Het budget voor de GGZ groeit veel langzamer dan het aantal mensen met psychische klachten. Wachtlijsten worden langer, er zijn te weinig medewerkers en de meest complexe problemen krijgen niet altijd de zorg die ze nodig hebben.

Wat kan er beter?

• Mentale gezondheid promoten. Maak mentale gezondheid een belangrijk thema gedurende de hele levensloop, zodat problemen zoveel mogelijk voorkomen worden.
• Laagdrempelige hulp bieden. Zorg voor plekken waar mensen makkelijk terechtkunnen met hun vragen of zorgen, zonder dat er meteen een diagnose of behandeling nodig is.
• Breder kijken naar problemen. Werk beter samen en bekijk problemen als geheel, zowel in de eerstelijnszorg (zoals huisarts en wijkteams) als bij de GGZ. Dit voorkomt dat mensen van het kastje naar de muur worden gestuurd.
• Mensen leren zichzelf en anderen te helpen. Maak behandelingen minder afhankelijk van specifieke diagnoses. Help mensen om zelf sterker te worden en geef professionals bredere kennis, zodat zij beter kunnen inspelen op wat mensen nodig hebben.
• Goede zorg voor ernstige problemen. Voor mensen met langdurige, ernstige psychische problemen is continuïteit belangrijk. Zorg ervoor dat deze groep de hulp krijgt die ze nodig hebben.

Wat is nodig om dit te bereiken?
Om deze verbeteringen mogelijk te maken, is een aantal dingen belangrijk:

• Sterker Sociaal Domein: geef wijkteams en andere sociale hulp een grotere rol in mentale gezondheid.
• Betere samenwerking: creëer een cultuur waarin verschillende partijen goed samenwerken.
• Slimmere financiering: pas het zorgsysteem aan zodat het beter aansluit bij deze manier van werken.
• Onderbouw met bewijs: gebruik data en onderzoek om keuzes te ondersteunen.
• Voldoende middelen: zorg dat er genoeg geld beschikbaar is om deze veranderingen door te voeren.

Deze punten sluiten aan bij het Integraal Zorgakkoord (IZA). Dit akkoord heeft als doel om de zorg toekomstbestendig, toegankelijk en betaalbaar te maken. Meer informatie hierover is te vinden op de website van de Rijksoverheid .